Opa, doe niet zo flauw, dat vind ik géén leuk grapje. Het is een uitspraak van mijn kleinkinderen, die ontdekken dat ik hen voor het lapje houdt, als ik een inmiddels leeg gelepeld ei ongezien op z’n kop in het eierdopje heb gestopt. Ik deed, dat al bij onze eigen kinderen en ben hardnekkig in mijn traditie. Na een eerst opgetogen uitroep ” ja ik” op mijn vraag, wie er nog een eitje lust, is de teleurstelling groot, als blijkt dat ik hen bedrieg met een lege eierschaal. Ik snap het ook wel, want is ‘t spreekwoord immers niet: beter een half ei dan een lege dop.
Leeg en leeg is twee. Een leeg graf. De vrouwen bij het graf vinden niet wie en wat ze zoeken. Ze zijn op weg gegaan om hun geliefde Jesus de laatste eer te bewijzen. Wat zij aantreffen tart hun verbeelding: het graf is leeg. Het is niet alleen een teleurstelling, het is schokkend, zij zijn nergens.
Leeg, een leeg ei is nog wel te overkomen, maar een leeg graf is iets heel anders. Ik heb wel verhalen gehoord dat een graf geruimd was zonder medeweten van de familie en dat is schokkend. Er is dan geen graf meer en soms een lege plek. Waar hebben ze je dierbare gelaten? De vraag, die ook de vrouwen stellen.
Leeg: Na het overlijden van een dierbare kan het heel confronterend zijn, dat diegene er op een verjaardag niet meer is. Je weet met je hoofd dat het logisch is. Als iemand overleden is kan hij/zij er niet meer bij zijn. En toch zegt je hart iets anders: te midden van alle levenden zorgt de afwezigheid van de overledene ervoor, dat hij/zij er juist ‘bij’ is! In het gemis is die persoon er soms nog méér dan tijdens diens leven. Eerder was diens aanwezigheid misschien vanzelfsprekend en zag je hem/haar over het hoofd. Nu hij/zij er niet meer is, is hij er juist wél. En leeft het besef des temeer, wat hij/zij betekend heeft en nog steeds betekent voor jou en anderen. Ik ervaar dat bij het gemis van mijn jong gestorven zus, van mijn zwager, mijn (schoon)ouders en zo vele andere dierbaren. Dat geeft nog steeds een steek in mijn hart. Ik voel dat lege gevoel…de wetenschap dat je nog zoveel met elkaar had kunnen meemaken; dat ze onze kleinkk niet geboren hebben zien worden etc. U heeft natuurlijk ook uw eigen gevoelens en herinneringen; ook u ervaart dagelijks de leegte.
Leeg: Een lege vaas herinnert aan de bloemen die er inzaten of nog gaan komen. Leegte vult de vaas als het ware met herinneringen, geuren en kleuren. En in Berkel herinnert de lege plaats in de kerk aan jullie, koor Pippijn. Mensen hebben het er dan nog over en zeggen: weet je nog, dat koor met die enthousiaste jongeren en wat zongen ze mooi, en die liederen. De lege plek die jullie als koor achterlaten, is gevuld met jullie aanwezigheid vol herinneringen.
In het evangelie gebeurt iets soortgelijks. Het graf is open, de steen weggerold. Als ze naar binnengaan houden ze hun adem in. Ze slaan verblind de handen voor hun ogen. Het Licht onthult geen lichaam. Ze kijken naar elkaar. Hoe scherp zijn nog de beelden op hun netvlies van toen hij rondtrok in Galilea; van toen hij het brood brak en verdeelde. Hun honger werd gestild, toen hij sprak over het koninkrijk en de mensen naar Gods hart. Hij liet lammen weer bewegen, gaf kinderen zijn zegen, bevrijdde wie gevangen zat. Het lichaam van Jesus was dan wel verdwenen, hij liet óók in het lege graf zijn sporen na. Volgens het evangelie was het graf niet leeg, toen de vrouwen daar kwamen: er lagen nog windsels; er was een lichtende gestalte die troostte en sprak. De boodschap is: dat Jesus niet blijvend dood is, maar van zich laat horen en zijn sporen nalaat.
Je kunt het evangelie helemaal als een ui afpellen en proberen te verklaren tot er niks meer van over is. Maar dat doe ik niet. De leegte van het graf maakt, dat zowel het gemis als de behoefte aan Gods aanwezigheid voelbaar wordt. Het kan eenvoudig niet zo zijn, dat de dood het laatste woord heeft en Gods afwezigheid blijvend is. De kern van de boodschap van het lege graf is en blijft, dat Gods stem blijvend klinkt en levend blijft. Gods betrokkenheid op ons mensen is blijvend.
De verteller in the Passion zei: overal ter wereld vinden we het kruis: in kerken, in huizen, langs de weg en bij mensen om hun nek. Menigeen die zoekt, vindt troost en moed bij de aanblik van Jesus aan het kruis. Hij is nog overal zichtbaar, niks geen leeg graf. Het lied van de acteur die Jesus vertolkte in the Passion luidde: ik geloof in jou; ik zal het licht zijn in het duister; ik geloof in jou en als je valt, vang ik je op. Zolang de zon en de maan aan de hemel staan, klink ik dwars door alles heen: ik geloof in jou. In alles wat je doet en zegt, geloof ik. Diep in je hart schreeuwt er een stem, mijn stem, dwars door alle ruis te horen, ook al zijn er weinig woorden: ik geloof in jou. Geef niet op, wees niet bang, het komt allemaal wel goed! Ik geloof in jou.
Op deze manier zit het lege graf vol van de liefde van Jesus voor zijn leerlingen. Ik geloof in jou, ik vang je op, geef niet op! En zoals de verteller zei: als wij net als Jesus gaan zeggen tegen elkaar: ik geloof in jou, dan kan dat het verschil maken. Dan kunnen we de wereld veranderen en dan zouden er zomaar wonderen kunnen gebeuren. Op deze wijze, lieve mensen, is het lege graf geen leegte, maar vol van de aanwezigheid van de Heer. Misschien is het lege graf van Jesus, meer nog dan zijn kruis, zijn monument.
Mijn kleinkinderen merken in het bedrog van het lege ei, dat ik grapjes maak en van hen houd. Het lege ei zit vol liefde. Het lege graf staat symbool voor Jesus aanwezigheid onder ons. Hij gelooft in u en mij en laat ons niet los. Ik besef, dat mijn preek op eieren lopen is (=zeer voorzichtig handelen), want hoe kun je spreken over een gebeuren, dat onuitsprekelijk is. Het paasmysterie is geen eitje (=het is niet heel eenvoudig), maar dat verlang ik ook niet. Dat was het niet voor de eerste leerlingen op paasmorgen en dat is het niet voor mij. Ik zou kunnen besluiten met het spreekwoord: één ei is geen ei, twee ei is een half ei, drie ei is een paasei (=één is niet genoeg, twee is beter, drie is goed), maar dat slaat nergens op. Ook kon ik in deze overweging mijn ei kwijt aan u. Maar beter citeer ik mijn collega-pastor, die morgen in Tilburg-Noord de paasproclamatie uitspreekt. En deze eindigt met de woorden:
Laten wij vertrouwen dat dit jaar werkelijk ‘jaar des Heren’ is. Dat de leegte van het lege graf ruimte biedt voor nieuw leven. Laten we niet bang zijn. Want de Heer is waarlijk opgestaan. Alleluia!
Zalig Pasen